Περιγραφή

Τίτλος: Ψυχοσωματικές εκδηλώσεις, συμπτώματα και ασθένειες στην ενήλικη ζωή

Συγγραφέας: Dr. Χρήστος Ν. Κόκκινος

Εκδόσεις: Carpe Librum

ISBN: 978-618-5186-63-0  

Σειρά: Ψυχοσωματική Θεραπεία (Τόμος 1)

Σελίδες: 540

Στη σύγχρονη εποχή, ο άνθρωπος εμφανίζεται ιδιαίτερα ευάλωτος ως προς την ψυχική και την σωματική του υγεία, ενώ η συχνότητα εμφάνισης ψυχοσωματικών νόσων αυξάνεται ολοένα και περισσότερο. Οι ψυχοσωματικές διαταραχές αφορούν σε οργανικούς κλονισμούς που οφείλονται σε κάποια ψυχολογική αιτία ή που φαίνεται να έχουν κάποιον ψυχολογικό παράγοντα στην αιτιολογία τους, και που με τη σειρά τους πυροδοτούν ψυχική συμπτωματολογία, δημιουργώντας ένα φαύλο κύκλο κακής υγείας. Οι ψυχοσωματικές νόσοι αυξάνουν σε περιόδους όπου υπάρχει οικονομική ύφεση και κοινωνική κρίση, όπως η τρέχουσα. Η παγκοσμιοποίηση, οι εντατικοί ρυθμοί που καθημερινά αυξάνονται, οι υψηλές απαιτήσεις που οι άνθρωποι διαμορφώνουν για τον εαυτό τους και μια πληθώρα άλλων παραμέτρων, ευνοούν την εμφάνιση και εξέλιξη διαφόρων ψυχοσωματικών παθήσεων σε ένα μεγάλο ποσοστό πληθυσμού παγκοσμίως. Δυστυχώς, στον τομέα της ψυχικής υγείας, δεν καλύπτονται επαρκώς οι ανάγκες των ψυχοσωματικών ασθενών, οι οποίοι, πέρα από την βαρύτητα της νόσου, αντιμετωπίζουν παράλληλα και σοβαρές καταστάσεις άγχους, κατάθλιψης και εγκατάλειψης δράσεων που χρειάζεται η ζωή. Είναι γεγονός ότι οι περισσότερες σωματικές διαταραχές συνυπάρχουν με ψυχικά ή/και ψυχιατρικά προβλήματα. Προκειμένου λοιπόν να θεμελιωθεί μια σχέση συνεργασίας, απαιτείται το ενδιαφέρον των ειδικών ιατρών, ψυχιάτρων, ψυχολόγων, ψυχοθεραπευτών, συμβούλων ψυχικής υγείας, νοσηλευτών και κοινωνικών λειτουργών για μια ολοκληρωμένη προσέγγιση του ασθενή, αποφεύγοντας να θεωρηθεί το σώμα ως ξεχωριστό πεδίο από τον ψυχισμό. Αυτή η αρχή φέρνει στο προσκήνιο τη σημασία της ψυχολογικής παρέμβασης στην αντιμετώπιση και πρόληψη των ασθενειών, η προσφορά της οποίας είναι πολύπλευρη και υπενθυμίζει ότι καλή υγεία σημαίνει ισορροπημένη βιοσωματική και ψυχική ισορροπία.
Δεν θα πρέπει να παραλειφθεί το γεγονός ότι το αγαθό της υγείας δεν παύει να υπάρχει με την εμφάνιση μιας νόσου. Η διάγνωση αποτελεί την αφετηρία μιας πορείας που σημαδεύεται από αλλαγές και απώλειες στην αίσθηση ελέγχου, την προσωπική ανεξαρτησία και την αυτοεικόνα. Πρόκειται όμως και για ένα αποκαλυπτικό ταξίδι αυτογνωσίας, που με την βοήθεια των ειδικών της ψυχικής υγείας, προτρέπει το άτομο να κάνει συνειδητές αλλαγές, να αποδεχτεί και να αγαπήσει τον εαυτό του και να βελτιώσει την ψυχοσωματική υγεία του.

Αναφορικά με τη δομή που ακολουθείται, το βιβλίο αναπτύσσεται σε δύο μέρη.

Το Α΄ μέρος αποτελείται από 8 κεφάλαια.

Στο πρώτο κεφάλαιο, επιχειρείται αρχικά μια ιστορική αναδρομή από τις πρωτόγονες κοινωνίες ως και σήμερα, σχετικά με τις φιλοσοφικές και ιατρικές θεωρήσεις που ίσχυαν ως προς τη φύση του ανθρώπου και τη σχέση μεταξύ ψυχής και σώματος. Στη συνέχεια, περιγράφεται αναλυτικά η δομή και λειτουργία του νευρικού συστήματος, και ειδικότερα του κεντρικού νευρικού συστήματος και του εγκεφάλου, αφού, βάσει της νευροεπιστήμης, έχει αποδειχθεί ότι συνδέονται με την ψυχική ζωή. Επίσης, περιγράφεται το ενδοκρινικό σύστημα, ως βασικό σύστημα επιβίωσης του ανθρώπινου οργανισμού.

Στο δεύτερο κεφάλαιο, το ενδιαφέρον επικεντρώνεται στη μελέτη των δύο επικρατέστερων μοντέλων υγείας της δυτικής Ιατρικής, του βιοϊατρικού και βιοψυχοκοινωνικού μοντέλου, ενώ ιδιαίτερη αναφορά και ανάλυση γίνεται ως προς την ψυχοσωματική Ιατρική και την ολιστική προσέγγιση των ασθενών με ψυχοσωματικά νοσήματα, που επικρατεί σήμερα.

Έχοντας θέσει με αυτόν τον τρόπο τις θεωρητικές και εννοιολογικές βάσεις, στο τρίτο κεφάλαιο εξετάζονται αναλυτικά, στο πλαίσιο της ψυχογένεσης των ψυχοσωματικών διαταραχών, οι κυριότερες βασικές θεωρητικές ερμηνείες που τους αποδίδονται. Ο τρόπος με τον οποίο διαμορφώνεται ως και σήμερα το θεωρητικό υπόβαθρο και η μεθοδολογία της ψυχοσωματικής διερεύνησης, αντανακλάται στην νευροβιολογική προσέγγιση, τη βιοψυχοκοινωνική θεώρηση, την ψυχαναλυτική θεωρία, τη γνωστική–συμπεριφοριστική προσέγγιση, τη θεωρία του άγχους, όπως επίσης στη θεωρία των οικογενειακών συστημάτων και στη θεωρία του συναισθηματικού δεσμού βρέφους και μητέρας.

Αμέσως μετά, στο τέταρτο κεφάλαιο, περιγράφεται η αινιγματική έννοια της σωματοποίησης και επιχειρείται μια ιστορική διαδρομή της εμφάνισής της, καθώς επίσης και η περιγραφή της σύνδεσής της με την Ψυχιατρική και την ψυχοσωματική Ιατρική. Στο πλαίσιο αυτό, γίνεται προσπάθεια για την κατανόηση της σωματοποίησης, μέσα από τη σκοπιά της ψυχαναλυτικής θεωρίας, αναλύοντας κεντρικές έννοιες, όπως αυτές της στοιχειώδους κατάθλιψης και της χρηστικής σκέψης. Επιπρόσθετα, παρουσιάζονται οι τύποι σωματοποίησης, που διακρίνονται ανάλογα με τις ανεπάρκειες σε ψυχικό επίπεδο, και οι πολιτιστικοί παράγοντες, που διαδραματίζουν επίσης βασικό ρόλο στην εμφάνισή της.

Στο πέμπτο κεφάλαιο, παρουσιάζεται η ομάδα των σωματόμορφων διαταραχών. Αυτές αφορούν τη μετατρεπτική διαταραχή, τη διαταραχή σωματοποίησης, την υποχονδρίαση, τη σωματοδυσμορφική διαταραχή, ή δυσμορφοφοβία, τη διαταραχή του πόνου, καθώς και τη μη διαφοροποιημένη διαταραχή σωματικών συμπτωμάτων. Αναφέρονται επίσης τα κλινικά διαγνωστικά τους κριτήρια, η συμπτωματολογία τους, ο επιπολασμός, και τα στοιχεία διαφοροδιάγνωσης. Ακόμα, περιγράφεται η αιτιολογία των σωματόμορφων διαταραχών, όπως επίσης και οι δύο βασικές ψυχοθεραπευτικές κατευθύνσεις που ακολουθούνται για την αντιμετώπισή τους, η γνωστική-συμπεριφοριστική και η ψυχαναλυτική.

Στο επόμενο κεφάλαιο, περιγράφεται το άγχος ως χαρακτηριστικό –διαχωρίζοντάς το από το stress–, παρουσιάζονται οι αιτιολογικές προσεγγίσεις σχετικά με την εκδήλωσή του, και αναλύονται οι οργανικές, ψυχολογικές, γνωστικές, όπως επίσης και οι συναισθηματικές και ψυχοσωματικές αντιδράσεις του ατόμου, σε καταστάσεις άγχους. Επίσης, περιγράφονται οι παράγοντες εμφάνισής του, δίνοντας έμφαση στα γεγονότα ζωής και την ανθεκτικότητα του ατόμου στο stress.

Συνεχίζοντας, στο έβδομο κεφάλαιο, προσεγγίζεται η έννοια της προσωπικότητας, και περιγράφεται η συσχέτισή της με την εμφάνιση συγκεκριμένων ψυχοσωματικών διαταραχών, καθώς και τα θεωρητικά μοντέλα για την ερμηνεία της. Αναλύονται βασικά χαρακτηριστικά προσωπικοτήτων που σχετίζονται με ψυχοσωματικές νόσους –όπως η προσωπικότητα τύπου Α, τύπου C, και τύπου D– και περιγράφονται ξεχωριστά τα προφίλ προσωπικότητας για κάθε σωματική νόσο.

Στο τέλος του Α΄ μέρους, στο όγδοο κεφάλαιο, αναφέρονται τα ιδιοσυγκρασιακά χαρακτηριστικά που εμφανίζουν οι ψυχοσωματικοί ασθενείς, εστιάζοντας στα βασικά τους συναισθήματα. Επίσης, αναφέρεται η σημασία των δημογραφικών παραγόντων που διαμορφώνουν τη συμπεριφορά των ασθενών –όπως η κουλτούρα, το φύλο και η ηλικία– ενώ στο τέλος γίνεται αναφορά στη σχέση που έχουν τα άτομα αυτά με το νόημα της ζωής, αλλά και γενικά πώς αυτό συνδέεται με την ψυχική υγεία.

Το Β΄ μέρος, που ακολουθεί, διακρίνεται σε τέσσερα κεφάλαια. Πιο συγκεκριμένα:

Στο πρώτο κεφάλαιο, αναλύεται ο πόνος ως ψυχοσωματικό σύμπτωμα,
ενώ στο επόμενο κεφάλαιο γίνεται ενδελεχής ανάλυση των ερευνητικών δεδομένων σχετικά με τα ψυχοσωματικά νοσήματα.

Στο τρίτο κεφάλαιο, περιγράφονται ξεχωριστά η Υπέρταση, η Στεφανιαία Νόσος, το Άσθμα, το Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου, οι Ιδιοπαθείς Φλεγμονώδεις Νόσοι του Εντέρου, οι Δερματικές παθήσεις, η Ρευματοειδής αρθρίτιδα, η Παχυσαρκία, οι Διαταραχές Πρόσληψης τροφής, η Ημικρανία, ο Διαβήτης, τα ψυχοσωματικά θέματα που εμφανίζονται στην Οδοντιατρική πράξη, οι Διαταραχές Ύπνου, οι Σεξουαλικές δυσλειτουργίες, η Υπογονιμότητα, το Πεπτικό Έλκος, η Ινομυαλγία, και ο Νευροπαθητικός Πόνος. Αναλύεται η συμπτωματολογία κάθε νόσου ξεχωριστά, τα ψυχολογικά αίτια που τους αποδίδονται και ο τρόπος με τον οποίο επηρεάζουν την εκδήλωση και πορεία των ασθενειών, οι θεωρητικές ερμηνείες ψυχογένεσης, καθώς και οι θεραπευτικές προσεγγίσεις αντιμετώπισης της κάθε νόσου ξεχωριστά.

Στο τέταρτο κεφάλαιο, περιγράφονται οι βασικές ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις στην αντιμετώπιση των παραπάνω ασθενειών, και αναλύονται οι βασικές μέθοδοι και τεχνικές που χρησιμοποιούνται. Στον επίλογο, παρουσιάζονται τα βασικά συμπεράσματα, στα πλαίσια μιας κριτικής θεώρησης.

 

Το βιβλίο αυτό αποτελεί τον πρώτο τόμο της σειράς “Ψυχοσωματική θεραπεία”.

Στον δεύτερο τόμο με “Ψυχοσωματικές εκδηλώσεις, συμπτώματα και ασθένειες στην παιδική και εφηβική ηλικία” το βιβλίο αναπτύσσεται σε δύο μέρη:

Στο Α μέρος επιχειρείται μια αδρή περιγραφή των συχνότερων ψυχοσωματικών συμπτωμάτων που συναντώνται στα παιδιά και τους εφήβους και παρουσιάζονται οι κυριότεροι παράγοντες πρόκλησής τους, ενώ παράλληλα αναλύονται οι κυριότερες θεωρίες ερμηνείας για τις ψυχοσωματικές εκδηλώσεις, μέσα από τις διαφορετικές ψυχολογικές και ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις.

Στο Β μέρος, που ακολουθεί, γίνεται ενδελεχής ανάλυση των ψυχοσωματικών ασθενειών που απαντώνται στα παιδιά. Ειδικότερα, αναλύονται ξεχωριστά οι Διαταραχές Άγχους, οι Δερματικές Παθήσεις, το Άσθμα, οι Διαταραχές Διατροφής, η Ενούρηση, οι Αλλεργίες, οι Κεφαλαλγίες/Ημικρανίες, οι Σπασμοί, τα Επαναλαμβανόμενα Ατυχήματα και οι νόσοι του Γαστρεντερικού. Περιγράφονται οι διαταραχές που εμπίπτουν σε κάθε κατηγορία νοσημάτων, η συμπτωματολογία κάθε νόσου ξεχωριστά, η αιτιοπαθολογία που της αποδίδεται σύμφωνα με διαφορετικές ερμηνευτικές θεωρίες, και ο τρόπος με τον οποίο επηρεάζεται η εκδήλωση και πορεία της. Για κάθε διαταραχή περιγράφονται, επίσης, οι ψυχοθεραπευτικές παρεμβάσεις.